WILNIANIE ZASŁUŻENI DLA LITWY, POLSKI, EUROPY I ŚWIATA

(1870-1936). Jeszcze raz o ks. Józefie Songinie. Źródło - Polski słownik biograficzny (Warszawa-Wrocław 2001, t. XL, s. 480-481).

Zaistnienie na łamach "Naszej Gazety" magazynu publicystycznego "Czas" pozwoliło na zamieszczenie wielu oryginalnych prac badawczych, dotyczących genealogii rodów szlacheckich, dziejów rodzin i majątków, tudzież poszczególnych sylwetek osób nie tylko związanych z Wilnem i Wileńszczyzną, ale i wielce zasłużonych na polu polskości. W nr 15 (19-25 IV 2001) ukazał się artykuł Liliany Narkowicz "Marcinkiszki - okolica szlachecka", w którym autorka skonfrontowała dzień dzisiejszy tej miejscowości (leżącej obecnie w rej. solecznickim) z przeszłością akcentując, że była to ojczyzna ks. Józefa Songina, proboszcza kościoła Wszystkich Świętych w Wilnie, zasłużonego wydawcy prasy polskiej jeszcze przed pierwszą wojną światową.

Biogram ks. Songina autorstwa Liliany Narkowicz zamieścił "Polski słownik biograficzny" (Warszawa-Wrocław 2001, t. XL, s. 480-481). A ponieważ Słownik nie jest dostępny na Litwie w każdej bibliotece, niżej przytaczamy Czytelnikom tę naukową publikację.

Autorce biogramu Lilianie Narkowicz, która na łamach naszego tygodnika zamieściła szereg interesujących publikacji, za uchronienie od zapomnienia imienia jeszcze jednego syna Ziemi Wileńskiej, wyrażamy serdeczną wdzięczność. (red.)

Songin Józef (1870-1936), proboszcz parafii p. w. Wszystkich Świętych w Wilnie, wydawca prasy polskiej. Ur. 24 VI w Marcinkiszkach (pow. lidzki) w rodzinie szlacheckiej, jako najmłodsze dziecko Jana i Petroneli z Arłukiewiczów.

Dzieciństwo spędził Songin pod opieką rodziny starszej siostry Anny Znamierowskiej. Dzięki jej pomocy uczył się w gimnazjum w Wilnie. W r.1886 wstąpił tamże do rzymskokatolickiego Seminarium Duchownego, które ukończył w r. 1891. Wyświęcony w r. 1893, rozpoczął pracę jako wikary w parafii p. w. Wszystkich Świętych w Wilnie. W r. 1895 objął probostwo parafii p. w. św.św. Piotra i Pawła w Dołubowie (pow. bielski), a w r. 1899 - parafii p. wezw. św. Jana Chrzciciela w Choroszczy (pow. białostocki). Rozwinął tam działalność społeczną i oświatową, m.in. organizował tajne szkoły polskie i działał w tajnym stow. polskim "Oświata" w Wilnie, związanym z narodową demokracją. Za propagowanie polskich pieśni religijnych Min. Spraw Wewnętrznych zażądało 16 V 1907 od bpa wileńskiego Edwarda Roppa przeniesienia Songina z Choroszczy na inne stanowisko. Biskup Ropp mianował go wówczas proboszczem parafii św.św. Filipa i Jakuba w Wilnie, ale wobec sprzeciwu ministerstwa (24 VIII t.r.), przeniósł go do kościoła p. w. Wniebowstąpienia Pańskiego jako rektora; funkcję tę pełnił Songin do r. 1919. Jednocześnie był katechetą w gimnazjach Pawłowskiego i S. G. Greczaninowej, oraz w szkółkach wiejskich pod Wilnem (m.in. w l. 1909-10 w Kowalukach i Pawłowie).

Przed r. 1910 redagował Songin. założony przez biskupa Roppa tygodnik "Przyjaciel Ludu", dla którego zdołał pozyskać 6 tys. prenumeratorów. Zawierał on pogadanki z dziejów Polski, porady gospodarcze, wiersze, obszerny dział korespondencji oraz dodatek pt., "Poradnik dla Samouków". Songin należał również do grupy księży polskich (Paweł Kulwieć, Stanisław Maciejewicz, Antoni Rutkowski i in.), która w r. 1910 rozpoczęła wydawanie popularnego dziennika "Gazeta 2 Grosze" (nr 1 z 1 VII, od r. 1911 "Gazeta Codzienna"). Jego faktyczny redaktor naczelny Jan Obst (od r. 1913) nadał mu charakter endecki; dziennik osiągnął wysoki nakład -12 tys. egzemplarzy i pozyskał czytelników do tej pory nie zainteresowanych prasą polską. W latach 1912-13 współpracował też Songin przy wydawaniu kwartalnika redagowanego przez Obsta - "Litwa i Ruś", popularyzującego historię regionalną. Gdy w r. 1915 "Gazeta Codzienna" została zamknięta przez Niemców, Songin wraz z Obstem i A. Rutkowskim założył i wydawał "Dziennik Wileński", pismo informacyjne, które było wówczas jedyną legalną gazetą polską w Wilnie. Dn. 1 XII 1917 został Songin kanonikiem honorowym kapituły wileńskiej. Po krótkim okresie zawieszenia "Dziennika Wileńskiego" przez władze sowieckie, na początku 1919, wznowił jego wydawanie, ale już w styczniu 1920 r. odstąpił gazetę jej redaktorowi Aleksandrowi Zwierzyńskiemu. W r.1920 został Songin proboszczem parafii p. wezw. Wszystkich Świętych w Wilnie. Od r.1926 był deputatem administracyjnym w Archidiecezjalnym Seminarium Duchownym, a w latach 1929-32 wydawał miesięcznik parafialny "Wiadomości Kościelne". W r. 1931 był delegatem na Synod Archidiecezjalny, a także został egzaminatorem synodalnym przy Kurii Metropolitarnej. Zmarł na raka gardła 9 II 1936, pochowany został uroczyście 12 II na cmentarzu na Rossie w Wilnie.

Songin miał opinię patrioty, ofiarnego społecznika i kapłana. Niezwykle skromny, cieszył się w Wilnie popularnością i sympatią; miał też "niepospolity talent finansowy (J. Obst)"..

Nasz Czas 18 (557), 2002 r.

Nasz Czas