[…]W istocie złożyło się w ten sposób, że nie jakaś jedna warstwa społeczna, ale dosłownie cała Litwa była wrogiem bolszewików, straszną, mściwą, kułacką wrogością. Zaszedł bowiem podczas ostatniej wojny ciekawy paradoks historyczny na terenie Wschodniej Europy. Od Petsamo po Morze Czarne, wszystko co było demokratyczne z pochodzenia, a więc narody chłopskie jak Białorusini, Ukraińcy oraz te państwa, które zdobyły sobie niezależność niejako „rękami czarnymi od pługa”, Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa, uznały za wroga nr 1 – Związek Sowiecki.

W jednolitym łańcuchu jedynie „szlachecka” Polska i „kapitalistyczne” Czechy za wroga nr 1 uznały Trzecią Rzeszę, a z Sowietami zawarły przymierze (Józef Mackiewicz. O pewnej, ostatniej próbie i o zastrzelonym Bujnickim).

[…] До осени 1939 года я занимал по отношению к СССР позицию «благожелательного нейтралитета». Это характерная позиция прогрессивной и радикальной европейской интеллигенции. "Конечно, говоришь себе, для нас в Европе это не годится. Но все же это строй, который, по-видимому, соответствует желаниям русского народа, Их дело, их добрая воля. Для нас, европейцев, он имеет цену великого социального эксперимента, и мы все можем научиться в Советском Союзе многим важным и нужным для нас вещам. Например, решение национального вопроса. Например, планирование хозяйства, Например, новое лицо женщины. Пусть oни живут, пусть работают на здоровье. Пожелаем им успеха». (Юлий Борисович Марголин. Дело Бергера (Открытое письмо).

Dziś w Instytucie Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego Stowarzyszenie Pro Patria zorganizowało spotkanie i dyskusję w nawiązaniu do niedawno wydanej książki Rūty Vanagaitė „Mūsiškiai“ (Nasi).

Temat zgłębił oraz wydarzenia z lat 1940 – 1941 w oparciu o źródła archiwalne i opinie świadków tamtych wydarzeń przedstawił Vidmantas Valiušaitis, zaznaczając liczne błędy autorki, wynikające z nieznajomości historycznych faktów powyższego okresu, budowania tez na faktach wyrwanych z kontekstu, z niedoceniania czy wręcz niedostrzegania ówczesnej sytuacji geopolitycznej, gdy Litwę okupowali zmieniający się okupanci.

Pełne wystąpienie V. Valiušaitisa załączamy na poniższych filmach video.

V. Valiušaitis odpowiedział też na liczne pytania zgromadzonych.

Na zdjęciu: V. Valiušaitis i prowadzący spotkanie V. Sinica.

Filmy video: zagajenie spotkania i wystąpienie V. Valiušaitisa.