…Do Mackiewicza nikt nie chciał się przyznać i dlatego, że taki literacko zacofany, i dlatego, że okropny reakcjonista, ale czytali, aż im się uszy trzęsły. Pośród znanych mi polskich literatów nikt tak nie pisał. Szlachcic szaraczkowy, jak go nazwałem, z tych upartych, wzgardliwych, zaciekłych milczków, pisał na złość. Na złość całemu światu, który czarne nazywa białym i nie ma nikogo, kto by założył veto. I właśnie w tej pasji jest sekret jego stylu. Czesław Miłosz. Kultura,  1989

Dziś w Wilnie w Instytucie Historii Litwy odbyła się konferencja naukowa pt. Stalinizm na Litwie w latach 1944 – 1953: reżym a społeczeństwo ( Stalinizmas Lietuvoje1944 – 1953 m.: režimas ir visuomenė). Była ona wynikiem kilkuletnich prac naukowców Instytutu i innych wyższych uczelni – poszukiwań w archiwach, bibliotekach, przemyśleń i dyskusji.


Poszerzona tematyka konferencji, sięgająca poza bezpośredni mechanizm represji , odnosząca się również do metod sowietyzacji, działalności wyższych uczelni czy wyłącznej sytuacji litewskich Polaków itp., pozwoliła uczestnikom konferencji widzieć stalinizm w całej jego rozciągłości, głównym celem którego była sowietyzacja i kształtowanie świadomości sowieckiego człowieka.

Na zainteresowanie tematyką dyskusji ze strony społeczeństwa miał również wpływ fakt, iż odbyła się ona w przeddzień Dnia Żałoby i Nadziei, obchodzonego w naszym kraju w dniu 14 czerwca, upamiętniającego  początek wywózek do obozów i lagrów na nieludzkiej ziemi w roku 1941.

Wśród trzynastu wygłoszonych referatów szczególnym zainteresowaniem, z uwzględnieniem aktualnej sytuacji, cieszyło się wystąpienie dr. Vitaliji Stravinskienė pt. Pytanie wyłączności litewskich Polaków: sowiecka polityka narodowościowa na Litwie w latach 1944 - 1953 (Lietuvos lenkų padėties išskirtinumo klausimu: sovietų etninė politika Lietuvoje 1944 - 1953 m.), kładąc kres mitom o bohaterskich litewskich Polakach, którzy wymogli na  „dobrym Stalin”  warunki do nauki w języku polskim. Chociaż język, jak instrument służący do szybkiej i głębokiej sowietyzacji, odczuwanej w całej rozciągłości do dziś, był bez wątpienia motywem otwierania szkół z polskim językiem nauczania. Pełny tekst wystąpienia zamieszczamy na stronie w języku litewskim.

Vitalija Stravinskienė jest znana naszym Czytelnikom z publikacji, poświęconej niedawno wydanej interesującej książce Tarp gimtinės ir tėvynės: Lietuvos SSR gyventojų repatriacija į Lenkija (1944 – 1947, 1955 – 1959 m.) ( Między krajem rodzinnym  i Ojczyzną: repatriacja mieszkańców Litewskiej SRR do Polski ( lata 1944 – 1947, 1955 – 1959).

W opinii dyrektora Instytutu Rimantasa Miknysa, uczestniczącego w obradach konferencji, dotarcie do dotychczas nie badanych materiałów oraz zainteresowanie problematyką, która nie traci na swojej aktualności, zachęcają do kontynuowanie badań naukowych w powyższym temacie, które widocznie zaowocują kolejnymi dyskusjami naukowymi i publikacjami.

Na zdjęciu: na sali obrad konferencji.

Film: Fragment referatu dr. Vitaliji Stravinskienė.

Początek strony
JSN Boot template designed by JoomlaShine.com